Website

Louis Wagenbuur sr. en Hendrika de Haan

Louis Jacobus Fredericus Wagenbuur sr; zoon van J.F. Wagenbuur en A.L. Danz
Geboren in Amsterdam op 15 maart 1866 Overleden in Utrecht op 4 november 1946
Gehuwd in Amsterdam op 16 mei 1906 met:
Hendrika de Haan; dochter van K. de Haan en M. Musaar
Geboren in Amsterdam op 16 mei 1869 Overleden Utrecht op 27 mei 1946

Kinderen:

1. Zoon: L.J.F. Wagenbuur jr. (1906-1963)
2. Dochter: A.L.M. Wagenbuur (1908-1995)
3. Zoon: J.F.Th. Wagenbuur II (1910-1982)

 

Louis Wagenbuur sr.

Louis wordt op 15 maart 1866 geboren in Amsterdam. Zijn jeugd brengt hij door in de buurt van de marinehaven in Amsterdam. Vanaf 1867 woont hij daar met zijn ouders en oudere broer op de Laagte Kadijk 12, 2 hoog achterkamer.

Laagte Kadijk 12 (meest rechtse deur)
hier heeft Louis zijn kindertijd gewoond.

De nabijheid van de haven en de schepen en het feit dat zijn vader ook bij de marine geweest is zullen hebben meegewerkt aan het ontwikkelen van een interesse bij Louis voor de marine. Op zijn veertiende wordt hij al aangenomen als 'jongen'. Hij tekent voor 10 jaar.
 

Opleiding op het opleidingsschip "de Wassenaer"

Het grootste deel van zijn opleiding heeft hij 'om de hoek' op het opleidingsschip "de Wassenaer" in de Amsterdamse marinehaven.

 

Marine opleidingsschip "De Wassenaer" in Amsterdam

In 1884, als hij 18 jaar is, maakt hij zijn eerste grote reis naar Oost-Indië, het huidige Indonesië, deze reis zal drie jaar duren. In zijn diensttijd zal hij nog drie keer langdurig naar Oost-Indië reizen. Hij verblijft daar in totaal 11 jaar! Daarnaast gaat hij één keer een half jaar naar West-Indië (1890-1891), wat dus naar de huidige Nederlandse Antillen geweest zal zijn, en vanuit Oost-Indië maakt hij in 1901 één keer een reis van drie maanden naar Australië. Hij dient in een interessante tijd, de scheepvaart gaat dan juist over van zeil naar stoom. Veel schepen waarop hij zit hebben beide.

 

Schroefstoomschip De Ruyter.
Op dit schip diende Louis Wagenbuur sr. van
september 1896 tot maart 1897.

Louis dient op een groot aantal verschillende schepen en aan zijn onderscheidingen af te leiden moest hij ook deelnemen aan krijgshandelingen in Indië. Niet alleen krijgt hij namelijk de medailles voor het aantal dienstjaren (bronzen, zilveren en klein gouden medaille) maar ook krijgt hij het Lombok kruis in 1895 en het "Eereteken voor belangrijke krijgsbedrijven en de gesp Atjeh 1896-1900" in 1902. Wat betekent dat hij aan de veldtocht op Lombok in juni-december 1894 heeft deelgenomen en dat hij in het latere deel van de bloedige Atjeh-oorlog heeft gevochten (maart 1896 tot 1900).

 

Links Lombokkruis, rechts Gesp Atjeh

Louis Wagenbuur sr. dient tot 1906 in totaal 26 jaar bij de marine. Hij wordt dan - één dag na zijn veertigste verjaardag - ontslagen wegens langdurige dienst en ontvangt een levenslang pensioen van 383 gulden per jaar.

Precies twee maanden na zijn ontslag trouwt hij op 16 mei 1906 in Amsterdam met Hendrika de Haan, die die dag haar 37e verjaardag vierde. De laatste twee jaar van zijn diensttijd had Louis in Nederland doorgebracht en kennelijk had hij haar in die tijd leren kennen. Hendrika is op haar trouwdag twee maanden zwanger.

Verhuizingen in Amsterdam

Kenmerkend voor de eerste jaren na zijn marinetijd zijn Louis' vele verhuizingen. Acht verschillende adressen heeft hij in Amsterdam met zijn jonge gezin. Dit zal ook veroorzaakt zijn door de geboorte van zijn drie kinderen in 1906 (Louis jr.), 1908 (Louk) en 1910 (Jan), maar volgens de overlevering heeft zijn marineleven met de vele reizen op de vele verschillende schepen hem een onrustige natuur gegeven. Wat ook de reden is geweest, ze wonen achtereenvolgens op de volgende adressen in Amsterdam:

• Albert Cuypstraat 225 1 hoog achter (27-3-1906/29-3-1907)
• Ceintuurbaan 49, huis (29-3-1907/16-3-1908)
• Gerard Doustraat 93, 2 hoog (16-3-1908/9-9-1908)
• Jan van der Heijdenstraat 121, 1 hoog (9-9-1908/15-2-1910)
• Balistraat 15, 1 hoog (15-2-1910/24-4-1911)
• Javastraat 88, huis (24-4-1911/11-3-1912)
• Madurastraat 48 (11-3-1912/11-2-1913)
• Sumatrastraat 11 (11-2-1913/16-3-1916)

Op de Javastraat wonen ook Louis' beide ouders van mei tot juni 1911 tijdelijk een ruime maand bij het gezin in. Aan het 'nomadenbestaan' komt pas in de Sumatrastraat een eind, ze wonen daar ruim drie jaar.

 

Woningen aan de Sumatrastraat (links) in Amsterdam,
hier woonde het gezin Wagenbuur drie jaar van 1913 tot 1916.

Het marinepensioen van ƒ383,= per jaar is blijkbaar niet voldoende voor het levensonderhoud van een gezin met drie kinderen. Louis heeft er een baan bij. Aanvankelijk is hij nachtwaker, later moet hij zijn gaan werken bij de "NV Nederlandsche Staalfabrieken Demka" want het is voor zijn werk als 'borer' bij deze firma dat het gezin in 1916 naar Zuilen bij Utrecht moet verhuizen.

Verhuizing naar Zuilen

Langs het Amsterdam-Rijnkanaal worden vanaf 1915 twee gloednieuwe fabrieken gebouwd (Demka en Werkspoor). De fabrieken bouwen in eigen beheer woningen voor hun werknemers. De woningen zijn in de zogenaamde "tuindorp-stijl" ontworpen door een Amsterdamse architect en werden in enkele straten gebouwd tussen Utrecht en het oude dorp "Zuijlen". Het nieuw ontstane wijkje wordt Elinkwijk genoemd. Het gezin Wagenbuur woont vanaf 29 maart 1916 op de Bessemerlaan 77 in de toenmalige gemeente Zuijlen (spelling sinds 1933 Zuilen, sinds 1954 is Zuilen een deel van Utrecht).

 

De nieuwe Demka fabriek aan het Amsterdam-Rijnkanaal.
Diagonaal loopt duidelijk de Amsterdamsestraatweg. Uiterst rechts, net boven het midden, loopt de Bessemerlaan, op de rand van de foto nog net het dak van het nieuwe huis van de familie Wagenbuur.

Het moet een enorme overgang zijn voor het gezin: van een etage in het drukke Amsterdam naar een nieuwe eengezinswoning met aan drie kanten tuin midden tussen de weilanden. Voor de drie kinderen van dan 10, 8 en 6 jaar zal het een hele verbetering zijn, hoewel ze ook letterlijk onder de rook van de fabrieken wonen en aan de spoorlijn  Amsterdam - Utrecht.
 

Het is een voor die tijd ruime hoek-eengezinswoning in een rij huizen. Op de verdieping zijn drie slaapkamers, wat (waarschijnlijk) betekent dat de ouders de grootste slaapkamer aan de voorkant van het huis, de twee zoons de middelste en de dochter de kleinste slaapkamer aan de achterzijde van het huis krijgen.

Op de benedenverdieping vinden we een woonkamer met aparte voorkamer en een aangebouwde keuken en berging. Een badkamer ontbreekt, maar dat was in die tijd gebruikelijk.

 

Het pand Bessemerlaan 77 is er in 2004 nog steeds,
hier woonde het gezin Wagenbuur van 1916 tot 1930.

In maart 1918 overlijdt Louis' vader, Jan Wagenbuur sr. in Amsterdam. Zijn moeder, Alida Louiza Wagenbuur-Danz komt dan bij het gezin in Zuilen wonen. Aanvankelijk maar voor drie maanden, vanaf mei 1918. Ze woont dan bijna een jaar weer in Amsterdam bij Jan jr., Louis' broer, waarna ze vanaf april 1919 toch definitief bij Louis en zijn gezin in Zuilen komt wonen. Ze krijgt de voorkamer van de benedenverdieping.
 

Inschrijving bevolkingsregister gemeente Zuilen 1916-1930

Verhuizing naar Utrecht

Veertien jaar lang -de hele kindertijd van de drie kinderen- woont het gezin Wagenbuur, waarvan lange tijd met 'oma', in Zuilen. Eind januari 1930 overlijdt echter oma Alida Wagenbuur-Danz, ze is dan bijna 95 jaar oud. Haar drie kleinkinderen zijn dan al 24, 22 en 20 jaar, maar ze wonen alle drie nog thuis. Wellicht heeft oma met haar pensioen meebetaald aan de huur en is het huis nu te duur, misschien is het ook gewoon te groot, of werkt de inmiddels 64 jarige Louis niet meer voor de fabriek en heeft dat consequenties voor het huurcontract. Wat de reden ook is, het gezin verhuist kort na oma's overlijden naar Utrecht in juni 1930. Ze gaan wonen in een twee jaar oude bovenwoning aan de 1e Daalsedijk 31 bis. Ze blijven daar met de drie volwassen kinderen ruim drie jaar wonen.

Kort nadat ze in 1933 weer terug naar Zuilen verhuizen gaat dit deel van Utrecht volledig op de schop. Straten worden verlegd of hernoemd, twee tunnels onder het spoor naar het westen werden aangelegd en dit deel van de 1e Daalsedijk is eerst al in naam verdwenen en uiteindelijk is hun huis in de jaren 80 van de twintigste eeuw ook werkelijk afgebroken. De straat is nu zelfs helemaal weg. Op deze plek staat nu een kantoorgebouw.
 

Vier maal de voormalige hoek 1e Daalsedijk / Nieuwe Daalstraat.
Op de eerste foto nog het appartementengebouw waar de
familie Wagenbuur van 1930-1933 woonde (foto's 1984-2004).

Terug naar Zuilen

Ook in Zuilen wordt druk gebouwd. Vlakbij de Bessemerlaan waar ze zo lang gewoond hebben worden alle weilanden volgebouwd. In de J. van Andelstraat 10 betrekt het gezin in juli 1933 een nieuwe benedenwoning. Ze vallen onder dezelfde parochie die ze drie jaar daarvoor verlieten. Waarschijnlijk is dan al bekend dat twee van de kinderen het huis snel zullen verlaten, want deze benedenwoning is te klein voor vijf volwassenen. De oudste zoon Louis jr. trouwt op 5 september 1933 en hij verlaat 12 september het huis. Hij gaat met zijn vrouw één straat verder wonen, in de Joh. Uitenbogaertstraat. Dochter Louk vertrekt datzelfde jaar in december als ze trouwt. Zij gaat naar Utrecht. Met de jongste zoon blijven Louis en Hendrika Wagenbuur-de Haan nog een kleine vijf jaar in Zuilen wonen.
 

J. van Andelstraat 10 in Zuilen

Uiteindelijk in Utrecht

In januari 1938 vertrekken ze toch definitief naar Utrecht, naar de Van der Mondestraat 64. Daar komen ze te wonen samen met dochter Louk en haar man, die dezelfde dag ook daarnaartoe verhuizen. De jongste zoon Jan, die dan inmiddels ook al 28 is, gaat ook nog steeds mee. In 1940 komt ook de oudste zoon, die dan inmiddels drie kinderen heeft naar Utrecht. Omdat hij met zijn gezin in de Willem van Noortstraat gaat wonen, woont iedereen met de naam Wagenbuur dan weer vlak bij elkaar.

Deze foto's zijn waarschijnlijk na 1938 gemaakt in het huis
aan de Van der Mondestraat in Utrecht.

De verhuizing in 1938 is de laatste verhuizing van Louis en Hendrika. Ze zijn dan bijna 72 en 69. Nog acht jaar wonen ze in Utrecht. Beiden overleven ze de oorlog en vooral de in Utrecht zware hongerwinter van 1944/1945. Zo niet Louis' broer, Jan jr. die in maart 1945 in Utrecht overlijdt, maar een jaar na de oorlog overlijden ook Hendrika en Louis een half jaar na elkaar in 1946. Zij het eerste. Ze werden 80 en 77 jaar oud.